જાનકી વન – પર્યાવરણ, વન્યજીવન અને આદિવાસી સંસ્કૃતિનું અનોખું સંગમ.

 જાનકી વન – પર્યાવરણ, વન્યજીવન અને આદિવાસી સંસ્કૃતિનું અનોખું સંગમ.

જાનકી વન, ગુજરાતના નવસારી જિલ્લાના વાંસદા તાલુકાના ભિનાર ગામમાં આવેલું છે. આ ખાસ વન પ્રદેશ ગુજરાત રાજ્યના વન વિભાગ દ્વારા સંચાલિત છે અને પર્યાવરણ સુરક્ષા, વન્ય સંપત્તિનો જતન, પર્યટન સ્થળ અને ઔષધિ વનસ્પતિના ઉછેર માટે સ્થાપવામાં આવ્યું છે. ભૂતપૂર્વ મુખ્યમંત્રી આનંદીબેન પટેલે 66માં રાજ્ય વન મહોત્સવના ભાગરૂપે, 2 ઓગસ્ટ 2015ના રોજ, આ વનનો લોકાર્પણ કર્યો હતું.

જાનકી વન 15.66 હેક્ટર વિસ્તારમાં ફેલાયેલું છે અને રાજ્યના 12માં સાંસ્કૃતિક વન તરીકે ઓળખાય છે. ચીખલી-સાપુતારા રાજ્ય ધોરી માર્ગ પર, ઉનાઈ રોડના ત્રિભેટે આવેલું આ વન પ્રવાસીઓ માટે આકર્ષણ કેન્દ્ર છે, જેમાં જાતજાતની જંગલી વનસ્પતિઓ, માહિતી કેન્દ્ર, આદિવાસી ઝૂંપડી, બાલવાટિકા, અને ટ્રાયબલ હટ જેવા આકર્ષણો ઉપલબ્ધ છે.

જાનકી વન માત્ર વનસ્પતિ જાળવણી માટે નહિ, પરંતુ પર્યાવરણની સંભાળ, જંગલી જીવન સંરક્ષણ અને પર્યટનના પ્રોત્સાહન માટે અનોખું સ્થળ છે. આ વનમાં પર્યટકો માટે અનેક સુવિધાઓ છે, જે તેમને કુદરતી સૌંદર્ય સાથે જોડાવા અને શિક્ષણ મેળવનામાં મદદ કરે છે. અહીં કેટલીક વધુ વિશેષતાઓ છે:

1. વનસ્પતિ અને ઔષધિઓ

જાનકી વનમાં વિવિધ ઔષધીય છોડ અને વનસ્પતિઓનો સમાવેશ થાય છે, જેમ કે નીમ, આંબા, વડ, પીપળ, અને તુલસી. આ વનસ્પતિઓની ઔષધીય ગુણવત્તા પર પણ ધ્યાન આપવામાં આવ્યું છે, જે ભારતીય ઔષધિય પરંપરાનું મહત્વ દર્શાવે છે.

આ વનનો એક હેતુ દૂર્લભ ઔષધિઓનું સંવર્ધન અને જતન કરવાનું છે, જે આદિવાસી જનજીવન અને પુરાતન ભારતીય વૈદિક વિજ્ઞાનમાં મહત્વ ધરાવે છે.

2. પ્રવાસી સુવિધાઓ

વનમાં મુલાકાતીઓ માટે માર્ગદર્શક માર્ગ અને માહિતી કેન્દ્રોની વ્યવસ્થા કરવામાં આવી છે, જે પર્યટકોને વિવિધ પ્રજાતિઓ અને તેમના મહત્ત્વ વિશે માહિતી આપે છે.

"બાલવાટિકા" એટલે કે બાળ ઉદ્યાન, જ્યાં બાળકો માટે રમવાની અને કુદરત સાથે જોડાવાની વ્યવસ્થા છે, જે નાની વયના બાળકો માટે આકર્ષણનું કેન્દ્ર બની રહ્યું છે.

3. સાંસ્કૃતિક પરિચય અને આદિવાસી જીવન

વનમાં આદિવાસી ઝૂંપડીઓ અને ટ્રાયબલ હટ છે, જે વન વિસ્તારના આદિવાસી જીવનશૈલીનું પ્રદર્શન કરે છે. આ વારસો આદિવાસી સંસ્કૃતિને જાળવી રાખવા અને તેને વ્યાપક જનતાને સમજાવામાં મદદ કરે છે.

આદિવાસી હસ્તકલા, કાચના મણકાની ચુડીઓ અને આદિવાસી વસ્ત્રો વગેરે જેવા ઉત્પાદનોનું પણ પ્રદર્શન કરવામાં આવે છે, જેથી આદિવાસી સાંસ્કૃતિક વારસાનું જતન થાય.

4. પર્યાવરણ શિક્ષણ

જાનકી વનમાં પર્યાવરણ શિક્ષણ કાર્યક્રમો અને વૃક્ષારોપણ પ્રવૃત્તિઓનું આયોજન થાય છે, જેમાં સ્થાનિક વિદ્યાંર્થીઓ અને નાગરિકોને સામેલ કરવામાં આવે છે.

શાળાના વિદ્યાર્થીઓ માટે વનમાં પ્રવૃત્તિઓ આયોજન કરવામાં આવે છે, જેનાથી તેઓ કુદરત વિશે જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરે અને પર્યાવરણ જાળવવા પ્રેરાય.

5. પ્રાકૃતિક સૌંદર્ય અને વન્યજીવન

જાનકી વન પર્યટકો માટે પતંગિયા, ચીડિયા, અને અન્ય નાનાં જીવોનું નજારો છે, જે કુદરતી સૌંદર્યમાં વધારો કરે છે.

વન્યજીવનના આ સુંદર નજારા પર્યટકોને પ્રકૃતિની નજીક લાવવાનો પ્રયાસ કરે છે, જેનાથી પ્રકૃતિ અને કુદરત પ્રત્યેની લાગણીનો વિકાસ થાય.

જાનકી વન, કુદરતની સુંદરતા અને પર્યાવરણ જાળવણીનો મહિમા છે, જે પ્રકૃતિપ્રેમીઓને અને સંશોધકોને એક આગવો અનુભવ પ્રદાન કરે છે.